Joan den martxoaren 17an, “Les finances que volem»” dokumentalari buruzko dokuforo birtuala antolatu genuen Enrique Asensi Martin gonbidatuarekin batera.
Dokuforoa streaming bidez eman zen, ZOOM bilera tresnaren bitartez, eta Facebook Live eta Youtube plataformen bitartez ere ikusi ahal izan zen. Jarraitutako dinamika hurrengoa izan zen, behin “Les finances que volem” dokumentala ikusita, hainbat galdera egin zizkien bertaratutakoei, eta hauek txataren bidez erantzuten joan ziren.
Enclau Sareko Enrique Asensi Martínen kolaborazioaz gozatu ahal izan zen, zeinek documental honen garapenean aktiboki parte hartzeaz gain, Valentziar erkidegoko finantza etikoen sustapenean ere ibilbide luzea duen. Enclau Valentziar Erkidegoko Finantza alternatiboetarako sarea da, eta 2000. urtean sortu zen. Sare honek, finantzaketa etikoa eta arduratsua sustatzeko lan egiten duten irabazi-asmorik gabeko hainbat gizarte-erakunde biltzen ditu.
“Halako finantzak nahi ditugu” 37 minutuko film laburra 2019an estreinatu zen, eta bertan, sistema finantzarioak dituen praktika desegokiak biltzen dira. Horrez gain, finantza etikoen eta ekonomia sozial eta solidarioaren baitan aurki daitezkeen alterntibez ere hitz egiten da. Dokumentala berez valentzieraz egina dago, hala ere, berau euskarazko eta gaztelerazko azpitituluekin ikusteko aukera ere badago. Ikus-entzunezko proiektu hau Enclau, Fora de Camp produktorak eta Valentziako Aldundiaren eskutik produzitu zen.
Ba al dakizu nola sortzen den dirua? Ba al zenekien emakumeok finantza-sisteman sartzeko oztopo gehiago ditugula? Zer nolako alternatibak ditugu horren aurrean?
Martxoaren 17an, Dokuforo birtual bat antolatu dugu eta Enrique Asensi Martinekin (Enclau) hitz egingo dugu “Halako finantzak nahi ditugu” dokumentalari buruz.
Afrania Lazo etxeko eta zainketetako langilea da. Nikaraguatik Bilbora iritsi zen orain dela hiru urte baino gehiago. Haren herrialdeko krisi ekonomikoak behartuta migratu zuen. “Ez zen erabaki bat izan, ezta planifikatu edo amestu nuen zerbait”, argitzen du Afraniak. Bi umeren ama da eta Bilbora 2018an iritsi zen, bakarrik, hemen lana aurkitzeko aukera handiagoa izango zuelakoan. “Une horretan, lan ziurra neukala pentsatzen nuen, hala baietsi zidatelako. Baina ez zen hala izan. Hona iritsi nintzen eta agindu zidaten lana beste neska bati eman zioten”, eransten du. Denbora gutxira , barne etxeko langile gisa aurkitu zuen lana: 800€ kobratzen zituen eta astean 4 ordu bakarrik atera zitekeen etxetik. “Lehen lan horrek ilusio ikaragarria egin zidan… Nire herrialdean ez da horrenbeste irabazten, ia 1000 dolar dira! Baina lanak berekin zekarren etxe batean 24 ordu atera ezinik egotea, ez nengoen prest ez psikologikoki, ez emozionalki”, dio Afraniak. Lan hori utzi eta orduka hasi zen lanean: etxe garbiketan, umeak zaintzen… Orduan COVID-19a iritsi zen eta lanik gabe geratu zen. Handik aurrera, berriro etxe barneko langile gisa ari da lanean, baina oraingoan antolatuta dago: “Etxekotu gabeko emakume langileak” deitutako talde bateko kide da, etxeko eta zaintzako langileen eskubideen alde borrokatzen duena.
Gaur, martxoak 8, Emakumeen Nazioarteko Egunean eta alarma egoera hasi zenetik ia urtebete pasa ondoren, berarekin hitz egin dugu pandemia eta desparekotasunen handitzea nola bizi izan dituen jakiteko. Finantzaz Haratagon beti azpimarratzen dugun moduan, desparekotasunak oraingo sistema gaizki dabilela erakusten duen sintoma da.
Afrania Lazo ‘Etxekotu gabeko emakume langileak’ talde feministako kidea da.
Finantzaz Haratago: Pandemiak berdin eragiten al digu guztioi?
Afrania Lazo: “Ziur nago pandemiak ez digula guztioi berdin eragiten. Etxeko lana, adibidez, feminizatutako eta arrazalizatutako lana izan da beti. Etxeko langileok arrisku handiagoa daukagu eta zaurgarriagoak gara etxean sortzen diren indarkeria mota guztiekiko. 2020ko martxoan jendea kexatzen zen tabernak itxi zituztelako, arropa dendak itxi zituztelako, jatetxe batera jatera joan ezin zirelako… Bitartean, etxeko langile eta zaintzaile asko kaleratu gintuzten “egoera txarrean gaude” baino bestelako justifikaziorik gabe. Emakume askok lana galdu dute pandemiaren ondorioz, nora joanik eduki gabe. Kontratua zutenek, salatu egin zuten, ez zituztelako behar bezala indemnizatu. Kontratua zutenek, noski, askok ez zutelako, eta beste asko «legez kanpokoak» zirelako. Badirudi zure paperak behar bezala ez dituzunez, jada ez duzula eskubiderik.
Barne langileen kasuan, konfinamenduan zehar, 45 egun egon ginen etxetik atera ezinik. Asteburuetan ezin ginen gehiago atera. Ezagutzen ditut bost hilabete ere atera gabe egon diren lankide asko, egun batetik bestera lanik gabe geratzeko beldurrez. Lo egiteko bigarren lekurik ez dugun emakumeak gara. Sektore gisa eragin zigun beste faktore bat izan zen, beste sektore batzuek ez bezala, laneko segurtasun eskulibururik ez genuela eta prebentzio neurrien betetzea arautzen duen inor ez dagoela. Geuk ordaintzen ditugun maskaren bidez babesten dugu geure burua”.
F.H.: Nolakoa izan da zuretzat pandemiaren lehen urte hau, barne langile gisa? Zure lan eskubideak errespetatu al dira?
A.L.: «2020ko martxotik aurrera, maila pertsonalean aldaketak izan ditut, noski, beste pertsona batzuekin alderatuta garranzti handiago edo txikiagoa dutenak. Kale gorrian geratu ziren lagunen deiak eta mezuak jasotzen nituen bitartean, nik, berriz, lana neukala esan nezake. 300 eurora ere iristen ez zen lana, baina azken finean lana zen. Maitasun handiz egin nuen lana izan zen, esfortzu handiarekin, adineko pertsona batekin zelako eta banekielako ni behar ninduela.
Ahal nuen guztia iraun nuen, baina azkenean barne lana egiten amaitu nuen. Erabaki nahiko zaila izan zen, baina gutxienez dagoeneko badakit zure lan eskubide guztiak baliogabetzen dituen lan mota dela. Hasteko, ez dago errespeturik zure espazio pribatuarekiko. Bigarrenik, legeak gaur egun esaten dizu lanbide arteko gutxieneko soldata 950 € dela astean lan egindako 40 ordurengatik, baina ez dago dagokizuna ordaintzen dizun familiarik. Ez dago egunero lan egiten duzun 24 orduak ordaintzen dizun sistemarik. Horregatik, barne lana ezin da lan eskubideekin alderatu, barne lana esklabotza baita”.
F.H.: 2020ko martxoaren 31n, etxeko langileek pandemian zehar jaso zezaketen aparteko diru-laguntza onartu zuen Espainiako Gobernuak. Nahikoa iruditzen al zaizu neurri hau emakumezko langileek jasaten duten eskubide urraketari aurre egiteko? Zer egin beharko luke gobernuak benetako laguntza eskaintzeko?
A.L.: “Diru-laguntza etxeko langileen erregimen berezian Gizarte Segurantzan alta emanda zeuden eta alarma egoeraren ondorioz lana galdu zuten etxeko langileentzat zen. Baina zer gertatzen da alarma egoeraren ondoren? Gizarte gisa lan sakon eta zehatzagoa behar dugu, guztion ongizatean pentsatzen duena. Beste sistema bat behar dugu, zaintzak klase pribilegio bat izan ez daitezen. Erosteko ahalmen handiagoa duenak ez dezala eskubide gehiagorik eduki. Neurriak behar ditugu kontratatzaileak eta zaintzaileak benetako onurak izan ditzaten. Eta esklabo izatera behartzen ez zaituen Atzerritarren Legea behar dugu. Langile gisa ditugun eskubideak errespetatuko dituen legea nahi dugu, edozein dela ere haien jatorria. Ezin da egiatzat hartu Espainiatik irteten diren pertsonak «onena» bilatzen duten pertsona ekintzaileak direla eta Espainiara etortzen garenak gizartean okerrena «biltzen» ari garen pertsonak garela”.
Etxeko eta zainketetako lan-esparrua eskubide urraketa gehien jasaten dituen sektoreetako bat da.
F.H.: Etxeko eta zaintzako lana erabat feminizatutako sektorea da, eta batez ere emakume migratzaileek egiten dute. Zergatik uste duzu gertatzen dela hori?
A.L.: «Etxeko lanen eta zaintza lanen feminizazioari dagokionez, duela hiru mende bezala gaude. Zaintza beti emakumearen lana izan da emakume jaio izanagatik. XXI. mendean oraindik ez dugu aitortzen beste batzuk lanera joaten diren bitartean etxean gelditzen den pertsona horren balioa. Pertsona bakoitzak 24 orduz egiten duen zaintzari ez diogu baliorik ematen. Sektore politiko, sozial eta ekonomikoan emakumeen bidezko parte-hartzea bilatzen duen gizartean, oso sektore garrantzitsua ahazten ari gara: zaintzaren sektorea.
Sistemak duen gabezia horri aurre egiteko baliabiderik erabilgarriena emakume migratzailea izango da. Emakume migratzailea izango da, ez baititu bere eskubideak ezagutzen eta ez du irabazten duenari buruz erreklamatuko eta ordaintzen diozunarekin konformatuko da. Ez dizu ordutegi bat eskatuko, ez duelako gauean ikusi behar duen familiarik, ez du bizitza sozialik, ezta denbora-pasa egoteko lekurik ere. Erosteko ahalmen handiagoa duen jendearen pribilegioa soilik izango ez den zaintza sistema bat behar dugu. Edozein pertsonak eskuragarri izango duen zaintza sistema bat behar dugu, beste emakume batzuen eskubideak urratuko ez dituena, bai zaintza behar duen pertsonarentzat, bai zaintzailearentzat onuragarria izango dena.
F.H.: Gainera, Etxekotu gabeko emakume langileak taldeko kide zara. Zeintzuk dira zuen eskaerak? Egin al duzue pandemia egoera eta eskubide urraketekin lotutako jarduera zehatzik?
Nik Etxekotu gabeko emakume langileak taldean 2019tik aurrera hartu dut parte, baina 2014tik aritu da lanean. “Ekonomia feministako eskola” izeneko formakuntza prozesu baten harira sortu zen. Etxeko langileei zuzendutako inkestaren bidez hasi zuten diagnostikoa. Inkestak emakumezko langileek jasandako giza eskubideen urraketa larriei buruzko datuak eskaini zituen.
Nik sare sozialen bidez ezagutu nituen. Bilerak egiten zituen talde bat ikusi nuen, niretzat ezezagunak baina garrantzitsuak ziren gaiei buruz hitz egiten zuena. Haiei esker jakin nuen hitzarmen kolektiborik ez duen lan sektore bakarra ginela. Atentzioa eman zidan eta ordutik aurrera haiekin elkartzeko eta jarduera guztietan parte hartzeko interes handia izan dut.
2020an, alarma-egoeraren harira, inkesta berri bat egin genuen sektoreko egoera nola larriagotu zen zehazteko eta konponbideak proposatzeko. Webgune bat sortu dugu (interdependientes.org), gure eskubideak ezagutzera emateko eta etxeko langileak informatuta egon daitezen. Postontzi bat ere badugu, zure lan egoerari buruzko galderak egiteko, egin dezakezunari buruz, etab. Gainera, espazio bat ere badugu arlo horretako adituek modu konfidentzialean lagun zaitzaten.
Etxeko eta zaintzako langile gisa eskaera ugari zerrendatu genitzake, baina, zehatzago esateko, hauek dira eskaera garrantzitsuenak: Lehenik eta behin, barne lana deuseztatzeaz ari gara, orain arte ez baitugu borondate politikorik ikusi erakundeen aldetik. Adibidez, ez dago ikuskapen planik gure lantokian zer gertatzen den ikusteko. Pandemia bat behar izan zen Gizarte Segurantza lanbide arteko gutxieneko soldataren azpitik kotizatzen duten etxeko langile asko zegoelaz jabetzeko. Eta hori ez da aurtengo kontua, urteak zeramatzaten behar baino gutxiago kotizatzen, oso soldata zahar batekin. Zer beste sektoretan gertatzen da hori? Zein sektoretan ez dizute kontraturik ematen zenbat kotizatzen ari zaren egiaztatzeko?Uste dut hor argi ikusten dela “borondate politikoa”. Ez dugu itxaron nahi beste pandemia edo larritasun bereko beste egoera bat iritsi arte etxeko nukleoan beste eskubide mota batzuk urratzen ari direlaz jabetu daitezen.
Gure beste eskakizunetako bat Atzerritarren Legearen erreforma da, lege honek etxeko alfonbraren azpian mantentzen gaituelako, ezkutatu egiten gaitu eta ikusezin bihurtzen gaitu. Gizartean existitzen ez den sektorea gara. Irregulartasun egoeran gauden eta ezkutuko ekonomian lan egiten dugun emakume guztiak identifikatzea ahalbidetuko duen legea behar dugu. Badira hamar urtez ere egoera irregularrean egon eta lan egiteari utzi ez dioten emakumeak. Atzerritarren Legea aldatu dadin nahi dugu, badakigulako esplotatzaileek erabiltzen duten tresna dela gu gauden lekuan mantentzeko, kontratua ez emateko, nahi dutena ordaintzeko, paperik ez dugulako.
Eta, azkenik, mendekotasuna duten adinekoen eta haurren bizitzak ere merezi duela aldarrikatu nahi dugu. Herrialde honetan ez dago zaintzarik, isilarazi egiten da. Klase aberatsenen pribilegioa da eta horregatik behar dugu arreta sistema doakoa eta unibertsala, behar dutenek eskuratzeko aukera izan dezaten, eta ez bakarrik ordaindu dezaketenek.
‘Etxekotu gabeko emakume langileak’ taldea Eusko Legebiltzarrean izan zen 2019ko azaroan etxe-barneko lanaren abolizioa eskatzeko.
F.H.: Zergatik uste duzu horren garrantzitsua dela etxeko langileentzako antolatzea eta taldeen kide izatea?
A.L.: “Gure eskubideen aldeko erakundeetan parte hartzeak, etxeko langile gisa, aukera emango digu hobeto jakiteko nor garen eta nortzuk egon garen ‘lehen lerroan’, orain hainbeste erabiltzen den hitz hori… ‘Lehen lerroan’ bizi ditugu gure gorputzaren aurkako erasoak, gure bizitza sozialaren aurkakoak, gure egoera psikologikoaren aurkakoak … Eta gure burua antolatuz soilik lortuko dugu prozesu hobea etxeko langileok behar duguna aldarrikatzeko. Ahalduntzen gara, elkartzen gara eta elkar ezagutzen dugu. Modu honetan identifikatu eta ezagutzera eman dezakegu jasaten dugun indarkeria, gure eskubideen urraketa. Eta konponbideak proposatzen ikasten dugu, horrela bakarrik hobetuko baita erakundeen erantzun maila.
Taldetan elkartzeak indarrak antolatu eta batzeko aukera ematen digu, baita beste sektore batzuekin dugun harremana finkatzeko aukera ere, hala nola, etxez etxeko laguntzako edo egoitzetako langileekin, gurea bezain feminizatutako eremuak direnak. Lan baldintzak hobetzearen alde gure ahotsa batu behar dugun langileak eta mugimenduak gara “.
F.H.: Euskal Herrian martxoaren 8 honen leloa honakoa da: “Dena aldatu, sistema arrakalatu”. Zure ustez, nola “arrakalatu” dezakegu sistema hau? Zein da aldatu behar den gauza nagusia?
A.L.: “Sistema ‘arrakalatzeko’ proposamen hau hainbat urte daramatza eta ‘oraintxe’ hasi gara lan horren fruitua ikusten. Gizartea, herritarrak, gehiagorako ematen ez duen egoeran daude. Jakin badakigu bizitzako alderdi guztietan aldaketa bat behar dugula, eta aldaketa hori eremu publikotik egin behar dela, erakundeen bidez. Zaintzan sektore gisa gehien eragiten diguten legeetan aldaketak behar ditugu.
Maila pertsonalean, familia mailan, lan egin behar dugu ere, zaintzen gaiari nola ekin behar diogun jakiteko. Gogoan izan behar dugu zaintza pertsona guztiek duten eskubidea dela eta denon artean modu zuzenean banatu beharreko eskubidea dela. Ez dadila bata gainkargatuta egon besteak onura lor dezan, baizik eta lan zuzena egin dezagula, denok eskubide eta betebeharrak ditugulako. Egoera aldatuko delako itxaropena dugu, batzuk besteak baino kaltetuagoak ez daitezen izan, jendeak zaintzeko eta zaintza jasotzeko eskubidea duela sentitzen duen egoera batera iritsi arte.”
Afrikan, Asian eta Latinoamerikan pobrezia egoeran, gosearekin, gerran eta antzeko egoeretan bizi diren pertsonei begiratzen diegunean sufrimenduz egiten dugu eta egoera horretatik ateratzeko zailtasunak azpimarratu ohi ditugu. Erakusketa honetan ikuspegi hori aldatzeko proposatzen dizugu, eta hala, ikusi ahal izango duzu nola askok eta askok bizi baldintzak aldatzea lortzen duten, beraien garapenaren protagonistak bihurtzen direlarik.
Bilbo, Hernani eta Gasteizen egon ondoren, “Finantza etikoen koloreak” argazki erakusketa Donostian egongo da ikusgai. Martxoaren 16etik 31ra bitartean, Arrupe Eraikina, Deustuko Unibertsitatean
Bilbo eta Hernanin egon ondoren, “Finantza etikoen koloreak” argazki erakusketa Gasteizen egongo da ikusgai. Martxoaren 1etik 15era bitartean, Salburua Gizarte Etxean, Bratislava Hiribidea 2
Bilbon izan ondoren, otsailaren 19an Hernanira iritsiko da ‘Finantza etikoen koloreak’ argazki erakusketa. Hilaren 28ra arte ikusteko aukera izango duzu Iturola sorgunean (Florida Auzoa, 28).
Primeran egiten dute. Daukaten balioari justizia egiten diote. Eredu alternatibo eta eraginkorra erakusten dute biztanleriaren zati handi bat baztertzen duen sistema ekonomiko kapitalistaren aurrean. Eta, hain zuzen ere, “baztertutako” gizon-emakume horiek bilakatu dira Deustuko Unibertsitateko Paraninfo Klaustroan (Bilbon) dagoen “Finantza Etikoen koloreak” argazki erakusketaren protagonista.
Finantzaz Haratagok eta Deusto Campus Elkartasunak antolatutako erakusketa unibertsitatean egongo da 2021eko otsailaren 19ra arte. Han, zutabeek osatutako galeriaz eta hiru palmondo ederrez inguratuta, emakume baserritar salvadortarrek irribarre egiten diote ikusleari. Lursail agroekologikoetan hazitako errefauak biltzen ikusten ditugu. Landa Emakumeen kooperatibako nikaraguarrak ere aurkitu ditzakegu, indar eta edertasun osoz posatzen. Jesuiten unibertsitateko ikasleek Paraninfo Klaustroko barruko patioan elkartzen direnean duten espiritu bera erakusten dute.
Irudiak Aitor López de Audícana argazkilariarenak dira. “Bestelako mundu bat posible dela” dioen mezua helarazten digu. Horrenbesteko tradizioa duen leku batean haren lana ikusteak harro sentiarazten duela aitortu du: “erakusketaren ikuspegitik, klaustroak lasaitasuna eta poliki ibiltzeko gogoa eragiten ditu. Hori funtsezkoa da erakusketa hau bisitatzeko, irudiez gain irakurri beharreko testu garrantzitsuak baititu. Gelditzera eta gozatzera gonbidatzen zaituen lekua da ”.
Aurrez aurre
Aitorrek baloratzen du publikoak argazkiak digitalki ikusteaz gain, aurrez aurre ikusteko esperientzia izatea ere. “Ez dakit nork esan zuen argazkia ez dela argazki bat paperean egon arte”, gogoratu zuen. “Digitalak irudien hedapen eta irismenerako abantaila ugari ekarri dizkigu. Baina argazki baten aurrean jarri eta aurrez aurre begiratzearen esperientzia ordezkaezina da. Agian konparazioa ez da guztiz zehatza, baina liburu bat eskuan edo Kindle bat edukitzea bezalakoa da ”.
Iraganean geratu da 2019an El Salvador eta Nikaraguan egindako bidaian izan zuen argazkiak egiteko denbora faltaren zailtasuna. Finantzaz Haratagoko taldeari esker, familia-nukleo eta komunitate ugaritara gerturatzeko aukera izan zuen, “baina argazkilariok beti gehiago behar dugu. Komunitate bakoitzean asteak geratu izan nahi nuke, haien idiosinkrasia ezagutzeko, haien ohituretan murgiltzeko eta honela errealitatea are eta modu dokumentalagoan jasotzeko.”
Hala ere, Aitorren profesionaltasunari esker, lehen mailako materiala lortu du, hiru errealitate desberdin elkarrekin lotzeko aukera ematen duena: El Salvador, Nikaragua eta Euskal Herria. Azken finean, antzekotasun ugari dituzten errealitateak dira, Ozeano Atlantikoaren bi muturretako aldeak ikaragarriak diren arren. “Baina, azkenean, denak dira pertsonak, egunerokotasuna antzeko moduan ulertzen duten giza taldeak. Komunitate txikiago eta gertuagoengandik haien bizi-proiekturako babesa lortzen saiatzen direnak, finantzaketa bideak banku handiengandik urruti bilatzen dituztenak, elikadura jasangarriaren garrantzia ezagutzera ematen saiatzen direnak eta badakitenak planeta ez dela hezur eta larru egina utzi daitekeen behi bat.
Oso arazo desberdinen aurka borrokatu behar duten errealitateak dira, baina uste dut benetan pareko sustraiak eta helburuak dituztela ”, hausnartu zuen argazkilariak.
Ikuspegia eta adimena irekiz
Esperientzia honen ondoren, Finantza Etikoen bere definizioari buruz galdetu nahi izan genion: “Izenak ez du esanahia ez ulertzeko aukera handirik ematen, baina orokorrean beste alde batera begiratzera ohituta gaude, gure banketxetan dagoen diruarekin gertatzen denari arretarik ez jartzera. kreditu sistemak kooperazio tresna gisa ulertzeko modu bat eskaintzen dute, irabazia komunitateek ere jaso dezaten eta ez bakarrik bankuek. Finantza mota honekin garatzen diren proiektuak arretaz begiratzeak mundua ikusteko bestelako modu bat badagoela ulertarazten dizu. kreditu-zirkuitu tradizionaletik erabat kanpo dauden milaka familia daudela eta, ezer hasi aurretik ere aurrera ez egitera kondenatuta daudela jakiteak, banketxe tradizionalen irudia are gehiago zikintzen du.
Finantza Etikoek laguntzen digute inolako etikarik gabeko negozioa dela ikusten, batez ere biztanleria zaurgarrienarekin egiten dituzten injustiziak erakutsiz. Lan-ildo honetan dago Elkartasunerako Elkarkredit Elkarteko buru den Ricardo Usategui, Finantzaz Haratagoren lana koordinatzen duena. Lan honen barne Mugarik gabeko ekonomialariak, Oikocredit Euskadi, Fiare Elkartea eta Koop 57 bezalako erakundeak daude.
Finantzaz Haratagoren lana kide berriei irekita dago, hala nola Nortlan, Euskadiko lehen aseguru bitartekaritza etikoa, edo Finantza Etikoen eta hezkuntza ekonomiko kritiko eta eraldatzailearen sustapenean parte hartu nahi duten beste batzuei. Hori da argazki erakusketaren helburua. Erakusketa Garapenerako Lankidetzaren Euskal Agentziak finantzatu du, Gipuzkoako eta Bizkaiko Foru Aldundien eta Hernani eta Donostiako Udalen laguntzarekin.
Ikusleek eskuragarri dauzkate hemen“Erakusketa” eta “Erakusketaren gida”.
Hasieratik, erakusketa aurrez aurre izateko pentsatu zen, baina Covid-19 pandemia dela eta, euskarri birtualera pasatzea egokia zela pentsatu zuten. Era honetan, kultura eta ezagutza helarazi zituzten konfinamendu garaian eta aldi berean hedapenean izango zuen irismen global handiagoa kontuan hartu zuten.
Eta orain, azkenean, erakusketak aurrez aurre egiteko aukera iritsi da, osasun gomendio guztiak betez. Zoritxarrez, “Erakusketaren gida” oraindik ez da paperean eskainiko: mugikorrean deskargatzeko QRa egongo da eskuragarri. Finantza Etikoetan etorkizun hobea eta justuagoa izateko itxaropena aurkitu duten pertsonen bizitza kontatzen duen Gida da.
Gure kontsumoa nahi dugun mundua eraikitzeko ekintza politikoa da. Vandana Shivak, berak egiten duen elikadura burujabetzaren defentsan, honakoa adierazi du: “Gauzak aldatu nahi dituzten pertsonek egunean hiru aukera dituzte: gosaltzerakoan, bazkaltzerakoan eta afaltzerakoan”. Bada, gauza bera janzteko zer erosten dugun, nola bidaiatzen dugun, zein enpresari laguntzen diogun… erabakitzen dugunean.
Bizitza erdigunean
Usategiren iritziz, gaur inoiz baino gehiago jendeak jakin beharko luke Finantza Etikoak existitzen direla: “Sinetsi nahi dugu pandemiak, dagoeneko pairatzen ari ginen krisi globalarekin batera (sistematikoa, askotarikoa eta asimetrikoa) egungo sistema aldatzeko beharra agerian jarri duela. Desparekotasunean eta begiramenik gabeko irabazi ekonomikoan oinarritutako sistema horretatik beste batera aldatzeko beharra da hura: gure ekintzek gizartean eta ingurumenean duten eraginaz arduratzen dena, planeta eta bizitza erdigunean jartzen dituen sistema”.
Zentzu horretan, garrantzitsutzat hartzen du jendea sentikor bihurtzea eta Finantza Etikoak sustatzea gizartearen eraldatzaile moduan, gauzak aldatu ahal izateko eskura daukagun bistako tresna gisa. Kontsumoa ekintza politiko gisa ikusten dugu: ez bakarrik zero kilometroko edo bertako produktuak, energia iraungarria, kooperatiben parte-hartzea etab. aipatzen ditugunean, baizik eta aurrezki eta finantza tresna etikoei buruz hitz egiten dugunean ere”, azaldu du Usategik. Finantza etikoak erantzukizun sozialaren ardatz izan behar direla uste dugu, politika eta ekonomia sozial eta solidarioagoak diseinatzeko aldaketarako motor gisa. Horregatik, horien berezko balioa nabarmentzen duen hezkuntza sustatu behar dugu.
Eta “Finantza Etikoen koloreak” erakusketaren berri onekin jarraituz, otsailaren 20tik 28ra Iturola Elkarlan Gunean (Hernani) egongo dela konfirmatu dute; martxoaren 1etik martxoaren 15era, Salburuko Zentro Zibikoan (Gasteiz), eta martxoaren 16tik martxoaren 31ra Deustuko Unibertsitateko Donostiako Campusean.
Ibilaldi eder bat da, pertsonei ekonomiaren alde humanoena ikusteko aukera emango diena, benetan bere jatorrira bueltatzen dena, gizadiaren zerbitzura egoteko sortu baitzen.
Urtarrilaren 23tik 31ra bitartean 2021eko Munduko Foro Soziala (2021eko MFS) egin zen. Hasiera batean Mexikon egitea aurreikusi zuten, baina pandemiaren ondorioz birtualki egin zuten, datorren urtean aurrez aurre egiteko itxaropenarekin. Urtarrilaren 29an, ostirala, antolatutako jardueren barnean, 2020ko Ekonomia Eraldatzaileen Munduko Foro Sozialaren (2020ko EEMFS) emaitzak partekatu zituzten. Mundu osoko elkartze ugariren ekarpenei esker, Foroak Ekonomia Eraldatzaileen arteko Elkartasuna sortzea lortu du.
Elkartzeen emaitza nagusien aurkezpenak ikasitakoa partekatzeko aukera eman zuen, baita “Erronka onartzen dugu” prozesuaren ekimenak ezagutzeko aukera ere. Atal honen bigarren zatian, Elkarcredit Elkartasunerako Elkarteko Ritxi Usategi Uriartek, 2020ko EEMFSko prozesuan egindako elkartzearen ordezkari gisa, atal horretan egindako lanaren ondorioen laburpena egin zuen.
Elkartzearen mugarri nagusiei eta Foroaren jardueran eduki dituen ondorioei dagokienez, honakoa adierazi zuten: finantza etikoen elkartzea toki mailan garatzen hasi zen EEMFS-ren hasieratik. Horrela lortu zuen ekonomia eraldatzaileen balio eta printzipioak partekatzen dituzten eta toki mailan finantza etiko eta solidarioen ekosistema osatzen duten finantza entitateak biltzea.
EEMFS-ren prozesuak berezko topaketa aberasgarri ugari sortzeko aukera eman zuen, tokikoak zein nazioartekoak, baita elkartzeen arteko espazioetan aktiboki parte hartzeko aukera ere. Guzti horri esker elkarren arteko ikaskuntza eta harremanak eraikitzea lortu dute, ez bakarrik finantza etikoen erakundeen artean, baizik eta horien eta ekonomia eraldatzailearekin lotutako bestelako sare eta entitateekin ere. Honela, agerian jarri dituzte finantza etikoak ekonomia hauentzako euskarri gisa, finantzaketa sistema etiko oso eta demokratiko bat elkarrekin eraikitzeko apustua nabarmenduz.
Ondoren, ekonomia eraldatzaileen etorkizuneko agenda global baterako elementu nagusiak garatu zituzten. Aldi berean, proposamen hauei testuinguru politiko, ekonomiko eta sozialean ematen zaien garrantzia aztertu zuten.
Finantza etiko eta solidarioak ekonomia eraldatzaileek behar duten euskarria izateko helburua dute. Horregatik, alde batetik, barne antolaketa areagotu behar dute, partzuergoko produktuen sorkuntzaren bidez eta finantza bitartekaritza, partaidetza maileguak, hazi maileguak, crowdfundinga, mikrokreditoak etab. berrituz. Bestetik, kanpo antolaketa berritu behar da, hau da, finantza solidarioen eta ekonomia eraldatzaileen artekoa, finantzaketa sistema oso eta demokratiko baten eraikuntza prozesu kolektibo batean aurrera egiteko. Finantza etikoen papera finantzaketa baina haratago joan behar da eta alderdi politikoa izan behar du ikuspegi global batekin proiektuei babesa, laguntza, hedapena ematen dien eta, noski, finantzatzen dituen euskarri hori izan ahal izateko.
Zentzu horretan, EEMFSak egindako “Erronka onartzen dugu” prozesurako ekimenetarako deia, aurretik aurkeztu zena, ekimen ekonomiko eraldatzaileen eta finantza etiko solidarioen arteko elkartasuna sendotzeko aukera gisa ikusi zuten.
Finantza etiko eta solidarioen elkartzetik boterea eraldatzeko lan egin behar dugu, berezko estrategiekin eta beste ekonomia eta mugimendu eraldatzaileekin batera. Elkarrekin aurre egin behar diogu korporazio handien ingurumen eta giza eskubideen urratze sistematikoari eta banku nagusien jabetze geroz eta handiagoari kontzeptu batzuekiko, esate baterako ingurumen eta gizarte jasangarritasuna. Jabetze horri greenwashing eta socialwashing deritzo. Horregatik, eraldaketa ekintza zehatzetarako proposamenak daude, akziodun kritikoena bezalakoa. Era berean, politikoki eragitea proposatu dute, finantza etiko eta solidarioen hedapena lagunduko duen tokiko eta nazioarteko legedia sustatzeko.
