Apirilaren 29an eta 30ean, Bartzelonan, Rosa Sensat Elkartean, RedEFESen (Finantza Etiko eta Solidarioen Heziketaren Aldeko Sarea) III. Jardunaldiak ospatu ziren, “Ekonomiaren irakaskuntza deseraikitzen” izenburupean, FETS – Finançament Tic i Solidari, Finantzaz Haratago, Fundación Finanzas Éticas eta Oikocredit Catalunya erakundeek bultzatuta.
Guztira, 70 pertsona inguruk parte hartu zuten, Espainiako Estatuko hainbat lekutatik etorritakoak. Jardunaldien helburua egungo hezkuntza ekonomikoaren ereduari buruzko eztabaida sustatzea zen, bereziki ikasgelako ikuspegi eta metodologian zentratuz eta hezkuntza ekonomiko kritiko eta pluralerako alternatibak planteatuz eta partekatuz.
María Antònia Bartolí Tosquella (FETS), Carme Gual Via (Kataluniako Lankidetza Agentzia) eta Maria Monzó Tatje (Bartzelonako Udaleko Nazioarteko Lankidetzarako eta Justizia Globalerako Zuzendaritza) jardunaldiei hasiera emateko arduradunak izan ziren.
Ongietorriaren ondoren, Koldobi Velasco (Banku Armatuaren Kanpaina), Guernica Facundo (LabCoop eta Bartzelonako Aktibismo Ekonomikoko Eskola) eta María Atienza de Andrés (REAS-Sareen Sarea) agertu ziren. Zenbait ideia nabarmendu zituzten, hala nola aktibismo ekonomikoan irakaskuntza bizipen pertsonalekin erlazionatzearen garrantzia, mugimenduaren izaera internazionalista tokian tokikotik pentsatuz edo mina kolektibizatzeko eta erantzuna sozializatzeko beharra.
Ondoren, Irati Cifuentesek (Mugarik gabeko Ekonomilariak), Elena Carbonellek (l ‘Associació Ensenyants d’ Economia i Empresa- Catalunya) eta Lucía Gómezek (Fundación Finanzas Éticas) parte hartu zuten, baita Claudia Alvarezek (Curriculum Global Kanpaina 2022ko Munduko Gizarte Fororako bidean) ere bideo baten bitartez. Egungo ikasketa-planetan eta curriculumean hezkuntza ekonomiko kritikoa eta eraldatzailea sustatzeko dauden erronkei buruzko mahai-ingurua izan zen, eta Nina Gonzálesek (FETS) moderatu zuen.
Mahai honetan nabarmendu ziren ideia batzuk izan ziren: hezkuntza-curriculumetik kanpo uzten ari zirela ikuspegi eraldatzaileak, hala nola feminista, dekoloniala, ekosoziala, bakearen kultura eta giza eskubideen babesa; irakaskuntza, gainerako bizitza bezala, sistema neoliberalak hartzen duela bere baitan eta une honetan posible dela irakasleak prozesuetan sartzea.
Lehenengo eguneko azken jarduera Iruñeko Teatrolari konpainiak antzeztutako Escape Room bat izan zen. Escape Room-aren helburua banku ez-etikoaren funtzionamendua eta banku etikoaren ezaugarri nagusiak modu ludikoan erakustea izan zen.
RedEFESen Estatuko III. Jardunaldien bigarren egunean, bigarren hezkuntzan ekonomiako irakasleek erabilitako materialen berrikuspen kritikoa egin zen; ondoren, material hegemonikoaren alternatiba gisa sortutako hainbat material aurkeztu ziren, eta,
azkenik, esperientzien karrusel batean teoria osoa lurreratzeko egindako hainbat esperientzia azaldu ziren.
Javier Murillo Arroyok (Bigarren Hezkuntzako irakaslea eta UCM irakasle elkartua), “Batxilergoko Ekonomia Eskuliburuaren Kritika” liburuaren egileetako batek, Maitane Jaio Atela eta Jon Bernat Zubiri Reyrekin batera, bereziki azpimarratu zuen ekonomiari buruzko testuinguru historikoaren falta Batxilergoko Ekonomiako McGraw-Hillen liburuan, kapitalismoaren produkzioko gizarte-harremanak unibertsaltzat joz eta beraiek sustentatzen dituzten harreman inperialista alde batera utziz. Era berean, liburuak giza portaeraren inguruan duen izaera erredukzionista kritikatu zuen, utilitarismoaren ikuspegi sinple batean oinarritzen baitu pertsonon jarrera eta, aldiz, arazo sozial batzuen erantzukizuna banakako erabaki txarrei egozten die, adibidez, langabeziari.
Félix Pardo Vallejok (Bigarren Hezkuntzako Filosofiako eta UBko Bigarren Hezkuntzako Masterreko irakaslea) “Bigarren Hezkuntzako ekonomiaren irakaskuntzan ekonomia kritikoak eta aniztasun ekonomikoak duten presentzia baloratzeko irizpideak” liburuaren idazleetako batek bigarren hezkuntzako irakasleen arreta erakarri zuen bi alderditan. Lehenik eta behin, bigarren hezkuntzan ekonomia kritikoaren ikuspegirik eza eta, bigarrenik, doktrina- eta metodologia-aldebakartasuna, gainerako eskola ekonomikoak alde batera utzita. Liburuan McGraw-Hillen DBHko 4. mailako materiala berrikusten da, non hezkuntza-neoliberalismo bat nabarmentzen den, hau da, adostasun neoliberalaren kontakizun bat, zeinak dogma gisa hartzen duen behar bat falta zaigun hori izateko premia dela bezalako ideiak. Gainera, alde batera uzten ditu solidaritatea eta kooperatibak bezalako gainerako gaiak, azken hauek paragrafo bakar batean aipatzen direlarik, baina bere balio etikoak azaldu gabe. Azkenik, Pardok Economia critica a l ‘aula liburua gomendatu zuen.
Ana Moya Gaonak (BUko Lankidetza eta Elkartasun Arloa) “ESSaren transbertsalizazioa Andaluziako unibertsitateetako EAZko graduetan 8 eta 12 GJHen ekarpenerako” gida aurkeztu zuen, Garapenerako Nazioarteko Lankidetzaren Andaluziako Agentziak finantzatutako proiektua.
Bigarren hezkuntzan, batxilergoan, LHn eta Unibertsitatean dagoen egungo materiala aztertu ondoren, Joseba Larriba Aranaga (Oikocredit Euskadi eta Finantzaz Haratago), Elisabet Aznar Santamaría (LaNaveVa) eta Félix Pardo Vallejok finantzei buruzko ikuspegi etiko eta solidarioa lantzeko hainbat material, baliabide eta proposamen aurkeztu zituzten.
Finantzaz Haratagotik hurrengo materialak aurkeztu ziren: <<Bonboa, kaxa eta finantza etikoak>> rap tailerra; material didaktikoen eskuliburua, batez ere bigarren hezkuntzako eta batxilergoko irakasleei zuzendua; «Aseguruak aztergai» txostena eta «Hezkuntza finantzarioa kritikoa eta etikoa gizartea eraldatzeko>> unitate didaktikoa, lehen hezkuntzako ikasleengandik hasi eta batxilergoko ikasleenganaino zuzendua. Gainera, finantza etikoen aldeko kanpainako bideo bat eta “Egin sare” rap abestia ere jarri ziren ikusgai. Joseba Larribak esan zuenez, «Finantzetan modu kritikoan hezteko materialik ez izatea jada ez da aitzakia».
LaNaveVatik, Elisabet Aznarrek bigarren hezkuntzako ikasleekin egiten duten finantza etikoei buruzko antzerki-tailerra aurkeztu zuen. Tailer horrek “Txanponaren zer aurpegi nahi duzu” izenburua du, eta ikasleen parte-hartze aktiboaren bidez eztabaida eta hausnarketa sustatzen ditu.
Azkenik, Felix Pardok “Eta nik behar dut…dohainaren ekonomia sustatzeko proposamen didaktikoa” aurkeztu zuen. Dohainaren merkatuak dira, non pertsona bakoitzak duen eta behar ez duena oparitzen duen. Dinamika horrek hainbat gai jorratzen ditu, hala nola moneta soziala edo max neef beharrak.
Jardunaldietako azken puntua finantza etiko eta solidarioetako hezkuntza-esperientzien karruselarena izan zen, Oikocredit-eko Martí Bonetak moderatua. Hemen aurretik landutako teoria guztia lurreratu zen, burututako esperientzien azalpenaren bitartez. Esperientzia guztiak redEFES webguneko esperientzien atalean aurki daitezke.
Lehen esperientzia DBHko 4. mailako lau ikaslek aurkeztu zuten. Klasean taldeka landutako Terrassako ekonomia eraldatzaileen esperientzia desberdinak azaldu zituzten. L ‘Egarenca denda ekologiko kooperatiboa edo Fiare Banca Etica bezalako erakundeak aztertu ziren, besteak beste.
Ampara Sanz BHIko irakasle bat ere bertaratu zen, eta Finantza Hezkuntzako Ikus-entzunezko II. Lehiaketan parte hartu zuten ikasle talde batek gauzatutako proiektua azaldu zuen. Lehiaketa horretan argudiatutako erakusketa bat egin behar zuten “Sostengarria eta errentagarria nola izan” gaiari erantzunez. Sei ikasleko talde honek bideo bat prestatu zuen, «Baldin eta milioiduna banintz…» izenekoa. Bertan, banku etikoaren funtzionamendua laburbilduta eta modu entretenigarrian azaltzen dute.
Era berean, Finétikas proiektua aurkeztu zen. < < Gazteak eta finantza etikoak>> izeneko azterlan parte-hartzailea da. Helburua gazteak Kataluniako finantza etiko eta solidarioetan inplikatzea eta finantza etikoei buruz dituzten finantza-ohiturak, pertzepzioak eta ezagutza ezagutzea da. Jomuga gazteentzako proposamenak elkarrekin sortzeko gune bat eraikitzea da.
JóvenesxFiare taldeko ordezkariak ere izan ziren bertan, Fiare Banca Eticaren babespean finantza etikoen inguruan sentsibilizatzen dutenak. Taldeko kide bezala izandako esperientzia eta bankuak finantzatutako ekonomia sozial eta solidarioko esperientziak bisitatzeko egindako bidaiak kontatu zituzten. Jardunaldietako parte hartzaile gazteenak ere taldean sartzera animatu zituzten, Fiare Banca Etica eta finantza etikoak sustatzeko, bereziki unibertsitateetan.
Madrilgo Mugarik Gabeko Ekonomistak BHIekin jarduerak egiten aritu dira, gaur egun jasaten dugun krisi anizkoitzaren egiturazko eta elkarren mendeko kausei buruz kontzientziatzeko, bai eta krisi horren ondorio ekonomiko eta sozialei buruz ere. Jarduera horien artean daude institutuetako tailerrak, Madrilgo auzoetako paseoak, argazki-zinema, material pedagogikoa, ikasleei esperientziak hurbiltzea eta irakasleei ikastaroak eskaintzea. Jarduera horiek guztiak DesafiandoLaCrisis traolarenpean egin dira.
Fintech-ek eta insurtech-ek antolatutako Hackathon internazionalaren bigarren edizioaz ere hitz egin zen, non finantza jasangarriei buruzko erronkak ebazten diren. 2022an 126 pertsonak parte hartu dute eta erronkak finantza etikoetan oinarritu dira.
Escoltas Catalanes, bestalde, Kataluniako gazteen hezkuntzarekin konprometituta dauden gazte boluntarioek osatutako hezkuntza erakundea da. Ekintzaren pedagogian hezten duen munduko haur eta gazte mugimendu handienaren parte dira, parte-hartzaileen interesa sustatzen duten jarduerekin. Horrela, gizartearen eta ingurumenaren aldetik bidezkoagoa den gizarte bat sortzen laguntzen dute, eta aktiboki lan egiten dute komunitatea hobetzeko. Irakasten dituzten balioen artean banku etikoa eta kontsumo kritikoa daude.
Katalunian ere, LaCoordik, Bidezko Merkataritza eta Finantza Etikoak artikulatzea helburu duen taldeak, bere esperientzia azaldu zuen gazteen elkartegintzara gai horiei buruzko hezkuntzara hurbilduz, Escola Lliure el Sol, ESPLAC eta CRAJekin lankidetzan.
Azkenik, «Turn off the gas» kanpaina izan zen, FETS, Finantza Etikoen Fundazioa eta Bartzelonako Unibertsitatearen Ingurumen Zientzien graduaren proiektua. Kanpainia honen bitartez, Europako Batzordeak proposatutako Gas Naturala eta Energia Nuklearra energia berde eta garbien barruan sartzearen aurka borrokatzen dute.
Jardunaldiei amaiera emateko, LaNaveVak dinamizatutako hausnarketa-gune bat egon zen, eta finantza etiko eta solidarioetan oinarritutako hezkuntza baten aldeko sarea ehuntzen jarraitzeko ideiarekin bukatu ziren jardunaldiak.
